Stokçular işbaşında!   

Her yıl olduğu gibi, bu sene de belirli tarımsal ürünlerde ciddi fiyat dalgalanmaları görülüyor. Durum böyle olunca da, tüketicinin aynı ürünler için cebinden çıkan para aydan aya artabiliyor. 2018 Haziran itibarıyla tarımsal ürünlerdeki en belirgin fiyat değişimleri ise sofraların vazgeçilmezi olan patates ve soğan ikilisinde yaşandı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Hal Müdürlüğü’nün açıkladığı rakamlara göre, patatesin kilogram fiyatı 19 Haziran itibarıyla 2.5 ile 3.5 lira arasında değişiyor. Mayıs ayında ise aynı patatesin fiyatı halde bir lira ile 1.8 lira arasındaydı. Buna göre, bir ay içinde patatesteki fiyat değişimi yüzde 94’ü buluyor. 

MARKETTE 6 LİRA 

Rakamlar, mayıs ayında bir kilo patates için talep edilen bedelin, haziran ayında 500 gram patates alabildiğini gösteriyor. 2017 Haziran ayı fiyatlarıyla karşılaştırıldığında ise patates en düşük 1.3 liradan, en yüksek ise 2 liradan alıcı buluyordu. Buna göre patatesteki bir yıllık fiyat değişimi yüzde 75’e ulaşmış durumda. Tablo böyle olunca, patatesin market raflarındaki fiyatı da cep yakar hale geldi. Raflarda çeşidine göre kilosu 3.75 liradan 6 TL’ye kadar patates bulmak mümkün. 

STOKÇULAR DEVREDE 

Patatesle ilgili yaşanan ani fiyat artışı ilk değil.  Bu anormal yükseliş, 2017 mart, 2016 nisan ve 2015 kışında da yaşanmış, zammın ardından stokçu spekülatörler çıkmıştı. O yıllarda Tarım Bakanlığı’nın kurduğu ekip, Nevşehir Ürgüp’te mağara ve soğuk hava depolarına stoklanmış yüz binlerce ton  patates ele geçirmişti.   

ÜRETiMDE SIKINTI YOK

Son yıllarda artan patates üretim rakamının, bu yıl da sekteye uğramayacağı tahmin ediliyor. TÜİK’in 2018 yılı ‘Bitkisel Üretim 1. Tahmini’ne göre, bu yıl tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde üretim miktarının bir önceki yıla göre yüzde 1.3 azalması bekleniyor. Raporda bu yıl Türkiye’nin patates üretiminin de sadece yüzde bir oranında azalacağı öngörüsüne yer verildi. 2017 yılında 4.8 milyon ton olarak gerçekleşen Türkiye’nin patates üretimi, 2014 yılında 4 milyon ton sınırını yeniden geçmiş ve 2016 yılında da 4 milyon 750 bin ton olarak ölçülmüştü.

TAMAMEN SPEKÜLASYON! 

Başbakan Binali Yıldırım, soğan ve patates fiyatlarındaki artışa ilişkin, “Spekülasyondan öte bir şey değil, göreceksiniz birkaç gün sonra böyle bir meseleyi konuşmayacağız.” dedi. Yıldırım, 19 Haziran'da patatesin fiyatının 2.5 - 3 lira, soğanın ise 4.5 lira olduğunu hatırlatarak, “Bir gün sonra nasıl oluyor birdenbire fırlayıp gidiyor. Bunun mantıklı bir izahı yok. Millet ne olduğunun ne film döndüğünün farkında” dedi. Yıldırım, “Vatandaş ülke ekonomisi üzerinde oynanan oyunların büyük ölçüde farkında ama bugün yaşananların altında da bir şeyler arıyor. Her gün bir spekülasyonla vatandaşı etkileme çabaları var” dedi. 

İTHAL EDERİZ! 

Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, rekor kıran soğan ve patates fiyatları için çözümü açıkladı: İthalat.  NTV’de konuşan Zeybekci, soğan ve patates fiyatları hakkında,  “Soğan-patates fiyatlarıyla ilgili aşırı oynaklık görüyoruz. Konuyla ilgili müdahalemiz başladı. Tarım Bakanlığı olarak bakıyoruz. Bu ürünlerin ithalatına müsaade edeceğiz. Soğan ve patatesin Türkiye’ye gireceği miktar ve ülke belli. Soğan ve patates fiyatında spekülasyona izin vermeyiz”  ifadelerini kullandı. 

2015’TE 1 MİLYON TON PATATES DEPODA ÇÜRÜDÜ

Ürgüp’teki depolar stokçuların en önemli merkezlerinden biri. Nevşehir’deki depolarda patatesin yanı sıra limon ve portakal gibi narenciye ürünleri de saklanıyor. Geçtiğimiz yıllarda limonları elde kalan stokçular, şimdi benzer bir sorunu patateste yaşıyor. Üreticiden hasat mevsiminde toplanan ürünler soğuk hava depolarına Ürgüp’e gönderiliyor. Her ne kadar bu stoklar uygun koşullarda saklanma amacıyla yapılsa da, bu durum spekülatörlere fiyatlarla oynama fırsatı da veriyor. 

PATATES BARONLARI ÇUVALLADI

2015’te kilosu 5 liraya kadar çıkıp vatandaşın cebini yakan patatesin fiyatı ardından hızla düştü. Stokçular yüzünden 5 liraya satılan patates, daha sonra kilosu 35 kuruştan satışa çıkarıldığı halde müşteri bulamayınca stokçuların elinde patlamıştı. Niğde, Nevşehir, Sivas, Kayseri ve Yozgat’taki depolarda stoklandığı anlaşılan yaklaşık 1 milyon ton patatesi kurtarmak için belediyelerle hükümet devreye girmişti. 

GÖZ YAŞARTICI FİYAT: SOĞANIN KİLOSU 6.5TL  

Patatesteki tablo, soğanda da benzer durumda. Mayıs ayında kilosu İstanbul halinde 1 ile 1.6 lira arasında değişen fiyatlardan satılan soğanın, haziran itibarıyla ise fiyatı 3 ile 5 lira aralığına yükseldi. Bundan bir yıl önce soğanın kilogramının halde 60 kuruş ile 1 lira arasında alıcı bulduğu göz önüne alındığında, bir yıllık farkın yüzde 400 olduğu görülüyor.