Hz. İbrahim'in doğduğu makam Dergah Camii ve Mağarası

Hz. İbrahim Peygamberin yanı başındaki mağarada doğduğuna inanıldığından, camiye Mevlid-i Halil Camii adı verilmiştir. Rivayete göre devrin hükümdarı Nemrut, rüyasında gördüklerini müneccimlerine anlatır. Müneccimlerin “Bu yıl doğacak bir çocuk, senin saltanatına son verecektir” demesi üzerine Nemrut, o yıl doğacak bütün erkek çocukları öldürülmesini ister. Hz. İbrahim, 7 yaşına kadar bu mağarada yaşamıştır. 

İBADETHANEYE ÇEVRİLDİ 

İlk olarak Seleukoslar döneminde alana, bir putperest tapınağı yapılmıştır. Yahudilik döneminde aynı alanda bir havranın varlığından bahsedilir. Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde, aynı alana Hıristiyanlar Kilisesi adında bir kilise inşa edilir. Son olarak; Osmanlı döneminde 1523 yılında, Muhammed Salih Paşa tarafından aynı alana cami inşa edilmiştir. Dikdörtgen bir plana sahip olan caminin, mağarayla arasındaki duvar üzerine, camiye dönüştürülürken küçük bir minare yapılmıştır. 

MAĞARADAN ÇIKAN SU 

Daha sonra caminin güneydoğusuna ve kuzeybatı köşesine iki minare daha eklenmiştir. Kitabelerine göre cami; Muhammed Mesud (1816) ve Mahmut oğlu Mahmut (1852) tarafından onarılmış, cami avlusuna Urfalı Ahmet Bican Paşa(1855) ve Derviş Musa tarafından(1887) odalar eklenmiştir. Halk tarafından Mevlid-i Halil Mağarası’ndan çıkan suyun zemzemden sonra en şifalı su olduğu kabul edilmektedir.