Eğitim mi, Öğretim mi ?

Aynı kelimeleri kullanmalarına rağmen birbirleri ile doğru iletişim kuramayan insanlarımızın sayısı ne yazık ki her geçen gün artıyor. Kelimelerin, kavramların kendi anlamları dışında ya da bir birlerinin yerine kullanımı öylesine yaygınlaştı ki bu kavram kargaşasının sonuçları toplumsal hayatımıza yansımaya başladı.

Yeni bir eğitim öğretim yılının ilk haftasını geride bıraktık. Öğrencisi, öğretmeni, idarecileri ile birlikte ülkemizin en geniş ailesini oluşturan “Milli Eğitim” ailesi, aynı sofrada buluşan bir aile misali okullarında bir araya geldiler. Konuşma dilimizde, eğitim ve öğretim kavramları genellikle yan yana kullanılmalarına rağmen, hem söylem olarak hem de uygulamada maalesef karıştırılmakta, hatta her ikisi de içeriği dışında hayata geçmektedir. En basit ifade ile eğitim, bireyin doğduğu andan itibaren başlayan içsel ve dışsal faktörlerin etkileşimi ile davranışlarını belirleyen, ölünceye kadar devam eden bir kültürlenme sürecidir. Öğretim ise bireyin belirlenmiş bir konuda önceden planlanmış bir müfredat dahilinde uzmanlaşması sürecidir. Birbiri ile etkileşim halinde olsalar da yan yana kullanılan bu iki kavramın anlam ve süreç olarak farkı açıkça ortadadır. İşte bu iki kelimenin kendi anlamlarını ortak bir dil olarak kullanamayan öğrenci, öğretmen, idareci ve ailelerin sorun yaşaması kaçınılmazdır.

Dünya üzerinde olduğu gibi ülkemizde de okulların “başarı” tanımları, bu iki kavramdan hangisini tercih ettiklerini göstermektedir. Başarıyı, müfredat dahilinde vermiş oldukları bilgilerin standart sınav sistemi ile ölçülmesinin sayısal sonuçlarına bağlayan sistemler, öğretimi eğitime tercih edenlerdir. Oysa ki bu sistemde dahi, sonucu belirleyen sadece öğrencilere verilen bilgiler değil, bu bilgilerin onlara hangi ilişki sistemi içinde verildiğidir. Yani tüm bileşenlerin eğitim durumu, öğretimin de sonuçlarını belirlemektedir. Yüksek puan almayı tek başarı ölçüsü olarak gören sistemlerde öğretmenler, öğrencilerin birey olduklarını unutmakta ve o yüksek puanın alınması için her yolu mubah görmektedirler. Yıllarca öğretmenlere teslim edilirken öğrenciler için kullanılan; “eti sizin, kemiği bizim” ifadesi bu anlayışın bir göstergesidir. Bir derste çok başarılı olan öğrencinin farklı bir derste de aynı başarıyı göstermesi beklenemez. Kendi dersinde başarılı olamayan öğrencisi için tek ölçüsü bu “başarısızlık” olan öğretmenlerin, karşısındakine diğer tüm kazanımlarını yok sayarak davranması, hem bireysel hem de toplumsal bir travmanın görünmeyen ilk adımıdır. Kullanılacak olan ağır bir söz, arkadaşlarının içinde küçük düşürecek bir davranış, “iki puan” için bir bireyin hayatında tedavisi güç sorunlar yaratabilir. “iyi bir birey” olmanın en değerli kazanım olduğunu bütün tarafların kabul etmesi ve yol haritasının ona göre çizilmesi toplumsal olarak bizi başarıya götürecek en doğru “eğitim” sistemdir.  

Oluşturulacak eğitim öğretim sistemi mutlaka içinde bulunduğu kültür ile uyumlu olmalıdır. Bir eğitim sistemi ne kadar başarılı olursa olsun farklı bir kültürde aynı sonucu veremeyebilir. Eğitim sisteminde uygulanacak en küçük bir değişiklik dahi hem tek tek bireylerin hayatını hem de bütün bir toplumun geleceğini etkileme gücüne sahiptir. Neredeyse bir asırdır deneme yanılma metodu ile sürekli değişen eğitim sistemimiz, öncelikli olarak sistemin nasıl doğru işleyeceğine dair bir yol haritası çizmelidir. Bunun sonucunda da büyük, tek ve kalıcı bir hamle ile geleceği doğru şekillendirecek “insan” merkezli bir sistemi hayata geçirmelidir. Aksi takdirde, hangi okula gideceği belli olmayan öğrenciler, ne yapacağını bilemeyen anne babalar, yanlış hamuru yoğurmak zorunda kalan öğretmenler, sistemin eksiklerini kapatmak için gece gündüz çalışan idareciler ile enerjimizi boşa harcamış oluruz.

 2018-2019 eğitim öğretim yılında tüm milli eğitim ailesine büyük Türkiye hedefinde giden yolda başarılar diliyorum.