Prof. Dr. Nurettin Lüleci


Yayın Tarihi:

04 Şubat 2019 Pazartesi 08:00:00

İyot eksikliği zekayı etkiler

İnsan vücudunun temel ihtiyaçlarından iyot noksanlığı, bağışıklık sistemini zayıflatacağı gibi özellikle çocuklarda zeka geriliğine neden olur.   

Belki de kimsenin dikkatini çekmeyen ama insan biyolojik yapısının temel ihtiyaçlarından birisidir iyot. Bilindiği gibi tiroid hormonunun üretimi için gerekli olmakla beraber, diğer tüm hormonların üretiminden sorumludur. Bağışıklık sisteminin sağlıklı çalışması için iyota gereksinim vardır. İyot güçlü bir mikrop öldürücüdür. Kansere karşı kuvvetli etki oluşturur.

Bebek ölümleri artıyor  

İyot eksikliğinde neler olacağının bir listesini vereceğiz ama pratik olarak eksikliğinde neler olacağını da bilmemiz gerekir. İyot eksikliğinde zeka geriliği, guatr, bebek ve çocuk ölümlerinde artış görülür. İyot verilmesiyle önlenebilecek bu hastalıklar, ciddi bir halk sağlığı sorunudur. Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine göre, dünyada 1,5 milyar insan iyot eksikliğine bağlı rahatsızlıklardan mustariptir. Yine Dünya Sağlık Örgütü iyot eksikliğinin başlı başına dünyadaki en büyük önlenebilir zeka geriliği sebebi olduğunu belirtmiştir. 

İlk akla gelen sorular

Çocuklar iyota ihtiyaç duyar mı? Evet, erişkinlerde olduğu gibi çocukların da iyota gereksinimleri vardır. Burada değişen şey miktarının yani dozunun daha düşük verilmesi olmalıdır. 

Tiroid bezim ameliyatla alındı yine de iyot almalı mıyım? Bilindiği gibi iyot sadece troid bezinde değil, vücudun tüm dokularında bulunmaktadır. Troid bezi olmasa bile vücuttaki diğer tüm dokuların iyota gereksinimi vardır. 

İyot takviyesi almak beni guatr hastası yapar mı? Guatr hastalığını esas iyot noksanlığı yapmaktadır. Yani tam tersi faydası vardır. 1 asırdır yapılan araştırmalar bu düşünceyi desteklemektedir. 

İyot eksikliği meme kanserine yol açar mı? Meme kanserini oluşturan bir çok neden söz konusudur. Yapılan çalışmalarda iyot eksikliğiyle meme kanseri arsında bağlantı bulunduğu yönünde kuvvetli kanıtlar bulunmuştur. Meme kanserinin yegane nedeninin iyot eksikliği olup olmadığı ciddi şekilde sorgulanmaktadır. İyot eksikliğinin meme kanserine neden olduğu kabul edilmektedir. 

Tuzdan yeterince iyot alabilir miyim? Alamayız. Özellikle rafine edilmiş tuzlardan, toksik olduğu için kaçınmamız gerekir. Rafine edilmemiş tuzlar bizim için daha sağlıklıdır. 

İyot bir antioksidan mı? Araştırmaların gösterdiği gibi iyot da C vitamini gibi hem oksidan hem antioksidandır. İyotun antioksidan etkisi çok baskındır C vitamini gibi dengenin sağlanmasına katkı sağlar. 

İyot almak haşimoto ve graves hastalığını şiddetlendirir mi? Evet şiddetlendirebilir. Ama bu hastalıklara neden olmaz. Bununla birlikte C vitamini, selenyum, magnezyum, işlem görmemiş tuzla birlikte alınırsa bu etkiler minimal olur. 

Unlu mamullere eklenen brom tehlikesi

Brom toksik bir elementtir ve insan midesinde ona yer yoktur. Brom, tiroid bezinin büyümesine(guatr) yol açan bir kimyasaldır. Brom aynı zamanda iyot alımını da engellemektedir. 1960'larda ekmek ve diğer unlu mamullere, topaklanmayı önleyici olarak iyot katılırdı.  Sonraları Amerika'da bir kararla iyot yerine brom kullanılmaya başlandı. Sonuçta iyot düzeyleri hastalık oluşturacak kadar düşmeye başladı. Amerika'da hızla artan kanser ve özellikle meme, prostat kanseri vakalarında iyot eksikliğinin suçlanması gittikçe gündemi daha çok meşgul etmektedir. Sonuçta mevcut yaşadığımız dünyada iyot almamız kaçınılmaz hale gelmiştir. Kanserden korunmak, sağlıklı çocuk gelişimi, zeka geriliğinden ve bazı sıkıntılı nörolojik rahatsızlıklardan uzaklaşmak için iyot takviyesine şiddetle ihtiyaç vardır.

Hormon dengesini bozar

Dikkat eksikliği hiper aktivite bozukluğu (DEHB) son yıllarda anne babaların çocukları için en sık yakındıkları problemlerden biridir. Tedavisinde ruh halini değiştiren ilaçlar kullanılmaktadır. Aslında problemin beslenme ve hormon dengesizliği yanında artan toksik yüklerden kaynaklandığı görmezden gelinmektedir. İyot eksikliği giderildiğinde bu rahatsızlığın görülme oranı da hızla düşmektedir. Sık görülen iyot eksikliğinin bir sonucu olarak, hamilelik sırasında annenin troid hormonu dengesinin bozulduğu ve çocuklarda psikonörolojik gelişimde bozulmalara yol açtığı ortaya çıkmıştır. 

Tuz sağlıklı mı

İyot vitamin ve minerallerde olduğu gibi çoğu gıdada bulunmaz. Bazı bitkiler toprakta iyot varsa onu emer. Diğer yandan okyanus kaynaklı yosunlarda, morina balığı, levrek, mezgit gibi deniz mahsullerinde bolca iyot bulunur. Guatr hastalığını önlemek için tuzlara iyot katılması Amerika'da benimsenmiş ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından da desteklenmiştir. Ancak tuzun kapağını açtığınız anda iyot uçabilir. Hele de sıcak yemeklere iyot asla katılmamalıdır çünkü hiçbir etkisi görülmez. Kristalize tuzlara iyot katılması daha doğru bir yaklaşımdır. 

Vegan beslenmeye dikkat

Bilimsel olarak iyotu rafine tuzlara katmak sağlıklı bir yol değildir. Vegan ve vejetaryan diyetlerin iyot eksikliğini artırması nedeniyle çoklu sağlık sorunlarına yol açacağını belirtmek isteriz. Moda haline getirilmek istenen bu beslenme tarzlarının ciddi ve bilimsel olarak sorgulanması gerekmektedir. Özellikle tiroid hastalıkları, meme, rahim , yumurtalık ve  prostat kanseri, zeka geriliği, fibromiyalji rahatsızlığına maruz kalmamak için iyot seviyenizi kontrol ettirmeli ve uygun bir iyot takviyesi almanız gerekir. Özellikle hamileler; düşük doğum ağırlıklı, zeka geriliği olan çocuk doğurmak istemiyorlarsa iyot takviyesi almalıdır. 

Tedavi edilebilecek hastalıklar:

- Dikkat eksikliği

- Meme hastalıkları

- Yorgunluk

- Guatr

- Hemoroid

- Baş ağrıları migren

- Hipertansiyon

- Karaciğer hastalığı

- Böbrek hastalığı (nefrotik sendrom)

- Enfeksiyonlar

- Damar sertleşmesi (ateroskleroz)

- Yaygın ağrılar

- Yumurtalık hastalıkları

- Prostat rahatsızlıkları

- Kadın üreme organı enfeksiyonları gibi listeyi daha da uzatmak mümkündür.

OTİZMİN GÖZDEN KAÇAN NEDENİ

Son zamanlarda 150 çocukta bir görülen otizm spektrum bozukluğu, şimdilerde 50-60 çocukta bir görülmekte ve toplum sağlığını meşgul etmektedir. İyot eksikliği otizm salgınının gözden kaçan nedeni olabilir. Amerika, İngiltere, Yeni Zelanda, İtalya'da yapılan çalışmalarda, artan iyot eksikliğiyle beraberinde otizm artışı olduğu rapor edilmiştir. İyot eksikliği yetersiz gelişim ve ömür boyu öğrenme sorunlarına neden olmaktadır. Çocuklarda endokrin dediğimiz salgı bezlerinin normal oluşması ve beyinlerinin normal biçimde gelişmesi için iyota ihtiyaç vardır. 

ZİHİNSEL GELİŞİMİ YAVAŞLATIR

Hemen her hücremizde iyot bulunur. Daha ziyade salgı bezlerinde toplanır. Tükürük bezleri, beyin omurilik sıvısı, mide mukozası, memeler ve yumurtalıklarda depolanır. İyot, çocukların zihinsel gelişimi için olmazsa olmazlardandır. Ciddi iyot eksikliğinde zihinsel gerilik ve işitme kayıpları ortaya çıkar. Spontan düşükler, fiziki ve zihni gelişimgerilikleri hep iyot eksikliğindenkaynaklanır. Bunların yanındadikkat eksikliği, hiperaktivite de iyot eksikliğiyle ilintili durumlardır.