Prof. Dr. Nurettin Lüleci


Yayın Tarihi:

01 Ocak 2019 Salı 08:00:00

Kök hücre tedavisi otizmde umut oluyor

Kordon kanı saklanması yöntemiyle elde edilen kök hücreler, otistik çocuklarda 3 ay sonra öğrenme kapasitesi, iletişimde artış ve öfke patlamalarında azalma sağlıyor. 

Otizm spektrum bozuklukları (OSB) nöro gelişimsel bir bozukluk olup, 3 yaşından önce başlayan, ömür boyu süren, sosyal etkileşime ve iletişime zarar veren, sınırlı ve tekrarlanan davranışlara yol açan, beynin gelişimini engelleyen bir rahatsızlıktır. Otizm; sessiz kalma, zekâ engelli olma, durmadan el çırpma ya da sallanma gibi ciddi bozukluklar gösteren bireylerden; etkin ama belirgin olarak sıradışı sosyal yaklaşımlar gösteren, çok dar ilgi odakları olan ve laf ebesi, bilgiçlik taslayan, iletişimi olan daha az bozukluk gösteren bireylere kadar çok geniş bir yelpazede kendini gösterir. 

sosyal davranışları gelişir

Beyin hasarı nedeniyle otistik bir çocuğun tamamen normale dönme şansı çok düşük olsa da, bu konuda yapılan çalışmalar yıllardır hız kesmiyor ve yüz güldürücü sonuçlar alınıyor. Günümüzde otizmin tedavisinde çeşitli yöntemler kullanılsa da, bunların en yenisi kök hücre tedavisidir. Kordon kanı saklanması yöntemiyle elde edilen kök hücreler, kendini sürekli yenileme ve farklı hücre tiplerine dönüşebilme yeteneğine sahip olduğundan; organları, dokuları, kan hücrelerini ve bağışıklık sistemini yeniden inşa etme özelliğine sahiptir. Kök hücrenin en saf halini içermesi ve çok zengin kök hücre kaynağı olması açısından kordon kanı, kanser ve Akdeniz anemisi başta olmak üzere, 80'den fazla kan hastalığının tedavisinde kullanılıyor. Otistik çocuklarda kök hücre tedavisinden 3 ay sonra öğrenme kapasitesinde, sözlü ve sözsüz iletişimde artış, sosyal davranışlarında yaklaşık yüzde 60 civarında gelişme, öfke patlamalarında azalma görülmektedir. 

Gelişmekte olan araştırmalar, nedenleri ne olursa olsun, kök hücre tedavilerinin otizm için umut verici olduğunu ortaya koymaktadır.  Bazı kök hücreler, vücudun herhangi bir yerinde inflamasyona neden olan arızalı hücrelerin çoğalmasını durdurup tamir ederken yine kök hücreler; beyin hücreleri, enzim ve hormon üretim sistemleri ve daha fazlası için de aynı iyileştirici, yenileyici fonksiyonlarını icra ederler. 

Tamamen iyileşme mümkün değil

Bazı diyetler, terapi ve diğer tekniklerin hepsi, otizmin etkilerini hafifletmek için umut vericidir, ancak maalesef durumun gerçek bir tedavisi henüz bulunamamıştır. Geliştirilen kök hücre terapileri, ufukta otizm için kalıcı bir tedavi olabileceğini düşündürmektedir. Umut tacirlerinin bilim dışı reklamlarına kulaklarımızı tıkayarak gerçek duruma odaklanmak en sağlıklı yoldur. Yeni tedavi yaklaşımını anlamak, otizmin teorik nedenleriyle ve kök hücrelerin bu yaklaşımı kullanarak geleceğin neden iyi göründüğünü bilmek, otistiklerde ne gibi gelişmelerin olabileceğini, onları nasıl iyileştirebileceğinin de anlaşılmasına yardımcı olacaktır. Bilinen bir gerçek şudur: artık bilim insanları kök hücrelerin ne olduğu ve nasıl çalıştığı hakkında kesin bir anlayışa sahiptir. Kök hücreler, temel olarak farklılaşmamış olan ana kök hücrelerdir, yani geniş bir dizi daha özel hücreye dönüşme kabiliyetine sahiptirler. Örneğin kan yapıcı sistemdeki kök hücreler, vücuttaki her türlü kan kök hücresine dönüşebilir. Mezenkimal kök hücreler enflamasyonu, fibroziyi azaltmak ve bağışıklık sistemini olumlu yönde etkilemek için olağanüstü bir kapasiteye sahiptir.