Çağın hastalığı: Dağınık beyin sendromu!

Aynı anda birden fazla işle uğraşmayın!

Çalışırken her taraftan yeni bir pencere açılıyor, mailler ve mesajlar yağıyor, yaptığınız iş kesintiye uğruyor ve sonunda da kolayca dikkatiniz mi dağılıyor? Hatta yoğun stres mi yaşıyorsunuz? Yalnız değilsiniz. Çünkü bu çağın hastalığı: Dağınık beyin sendromu!

Günümüz şartlarında hem iş hayatımızda hem de sosyal hayatımızda teknoloji bizi birden fazla işi aynı anda yapmaya zorluyor diyebiliriz. Neredeyse yoğun teknoloji kullanımı, zamanımızın 'yeni normali' "yeni yaşam şeklimiz" haline gelmiş durumda. Elimizdeki telefonlar, sosyal medya mesajları, önümüzde gün boyu açık duran bilgisayarlarımız bizi ister istemez çoklu çalışmaya ve göreve yöneltiyor, dikkatimizi sürekli dağıtmaya neden oluyor. Peki aynı anda birden fazla işle ilgilenmek, meşgul olmak beynimizde nelere sebep oluyor? Hiç düşündünüz mü? "Beynimize sürekli görevler verirsek ve birden fazla işlere odaklamaya çalışırsak beynimizde neler olur?" sorusunun cevabını Psikolog Yeliz Arda verdi.

1-Beynimizin verimli çalışması azalır: Beynimiz birden çok görev arasında birinden diğerine geçmek için sürekli dikkatini değiştirdiğinde özellikle bu görevler karmaşık olduğunda ve yoğun dikkat gerektirdiğinde daha az verimli hale gelir ve hata yapma olasılığımız artar. Yürürken müzik dinlemek, yemek yaparken şarkı söylemek veya TV izlerken çamaşırları katlamak gibi basit ve rutin işlerde bu durum belirgin olmayabilir. Ancak görevler daha karmaşık olduğunda, çoklu görev yapmaya çalışmak hayatımızı olumsuz etkileyebilir hatta tehlikeli bile olabilir. Trafikte araç kullanırken telefonla konuşan kişilerin kaza yapması gibi...

2-Odaklanmayı ve konsantrasyonu olumsuz etkiler: Aynı anda ne kadar çok işi bir arada yapmaya çalışırsak, o kadar az başarılı oluruz. Çünkü odaklanma yeteneğimiz azalır. Bir çalışma, birden fazla işi aynı anda yapmaya çalışan üniversite öğrencilerinin ev ödevlerinin daha uzun sürdüğünü ve ortalama notlarının daha düşük olduğu ortaya çıkmıştır.

3-Zihinsel performansı azaltır: Birden fazla işi aynı anda yapmaya çalışırken bir işten diğerine atlamakla ilişkili artan zihinsel talep nedeniyle daha yavaş bir çalışma hızı ile karşı karşıya kalırız. Odak noktamızı değiştirmek, görevleri hızla bitirmek için otomatik davranışlara güvenmemizi de engeller ve sonuç olarak daha yavaş çalışma eğiliminde oluruz. Çoklu görev performansınızı düşürebilir ve sizi hata yapmaya daha yatkın hale getirebilir.

4-Stres, anksiyete ve kaygıyı artırır: Aynı anda birden fazla iş yapmak stres hormonu kortizol yanı sıra beyninizi aşırı uyaran ve sizi çabuk yoran adrenalin üretimini artırır. Beyinde birden fazla işi yapmaya çalışma sırasında stres hormonu kortizol yüksekliği bizde kaygıya, agresif ve dürtüsel davranışlara yol açar. Aynı anda telefona cevap veririz, internette bir şeylere bakınırız, e postalarımızı kontrol ederiz. Tüm bunlar beynin farklılık, yenilik ve ödüllendirilme arayışının bir parçasıdır. Bunları yaparken aldığımız haz tek bir görevi yaptığımız andan daha fazladır, hele ki istemeden yaptığımız bir görev varsa daha da fazla dağılırız. Oysa odaklandığımız tek görevi bitirdiğimizde alacağımız büyük haz ve zevk ödülünü toplamak yerine, dağılarak küçük şekerleri toplayarak boş ödüller alıyoruz. Yani aslında çoklu işler beyninize iyi gelmezken diğer yandan da bağımlılık yaratabiliyor.

5-Yanlış kararlar almanıza neden olur: Birden fazla görevi aynı anda yapmaya çalışmak çok sayıda karar vermeyi gerektirir. Bu kısa mesaja cevap mı vereyim yoksa görmezden mi geleyim? Bu e-postayı saklayayım mı? Şu an üzerinde çalıştığım şeye devam mı etmeliyim yoksa ara mı vermeliyim? Çok fazla küçük kararların büyük kararlar kadar enerji harcadığı ortaya çıktı. Çok fazla karar vermeye başladığımızda kaybettiğimiz ilk şeylerden biri dürtü kontrolüdür. Bu hızla, çok sayıda önemsiz karar verdikten sonra, önemli bir şey hakkında gerçekten kötü kararlar verebilir hale geliriz. Çoklu görev, problem çözme ve yaratıcı düşünme yeteneğinizi engeller ve iyi çözümler bulma olasılığınızı azaltır.

6-Daha az üretken ve başarısız olmanıza yol açar: Bir görevden diğerine geçme konusunda iyi olduğumuz için, bunun bizi çoklu görevlerde başarılıolduğumuzu düşünüyoruz. Ancak odağı kaybetme konusunda da harikayız. Araştırmalar, çoklu görevlerin üretkenliğinizi yüzde 40 oranında azalttığını gösteriyor.

7-Yüzeysel düşünce artar, yaratıcılık azalır: Yoğun iş temposu, stres ve baskı altında hissetme, tek bir işe odaklanmak yerine aynı anda çok işi yapmaya çalışma, yetiştirme çabası ile kötü beslenme ve düzensiz uyku dağınık beyin sendromuna yol açıyor. Kişilerde tükenmişlik tablosu ön planda, sürekli yorgunluk hali, konsantre olmakta zorlanma, stresli kaygılı hissetme, uykuya dalma güçlüğü ve diş sıkma yakınmaları görülüyor. Sadece bununla da kalmıyor; unutkanlık, iş performansında düşme, sık sık işinde hatalar yapma başlıyor. Aynı anda birçok işi yapmaya çalışmak yüzeysel düşünmeye, yaratıcılığın azalmasına, sık hata yapmaya, gereksiz bilgiyi ayırt edememeye ve depresif belirtilere neden oluyor. Çünkü beyin bir anda birçok iş yapacak şekilde donanımlı değil ve bunu uzun süre yapmaya çalışmak stresi artırdığı gibi depresyona ve entelektüel kapasitenin azalmasına da yol açıyor.

ZAMAN ZAMAN TELEFONU KAPATIN

Psikolog Yeliz Arda, "Dağınık beyin sendromundan kurtulmak için aynı anda birçok işi yapmak yerine, programınızı tek bir işi bitirdikten sonra diğer işe geçecek şekilde oluşturmalısınız. Dikkat dağıtıcıları belirleyin ve sınırlayın. Bu, çalışmak için daha sessiz bir yer aramak, telefonunuzu kapatmak ve bildirimleri ve alarmları kapatmak anlamına gelebilir" diyor. Yeliz Arda, "Verimli çalışmanızı engelleyen en büyük etkenlerden biri de; strestir. Stres verici öğelerden uzak durun. Zihniniz, geçmişin bitirilmemiş işleri ya da geleceğin bitirilmeyi bekleyen iş kaygısı arasında kayboluyor ve "an"a odaklanamıyorsanız; "an"da kalmak için egzersizler, nefes çalışmaları yapın. 20 dakika kuralını uygulayın. Görevler arasında sürekli geçiş yapmak yerine, diğerine geçmeden önce 20 dakika boyunca dikkatinizi bir göreve tam olarak vermeye çalışın" diye ekliyor.

20 dakikada bir kalkıp hareket edin

Psikolog Yeliz Arda diğer önerilerini şu şekilde sıralıyor: "Konsantre olmak istediğiniz işi seçin ve baştan çıkarıcı dikkat dağıtıcı unsurları ortadan kaldırın. Kısa aralıklarla çalışarak ne kadar çok şey başaracağınıza şaşıracaksınız. Ama daha da önemlisi, dikkatinizi dağıtan şeyleri engellemek ve uzun süre odaklanmayı artırmak için beyninizi yeniden yapılandırmaya başlayacaksınız. Uzun süre oturmak sağlıksız olduğu için, bu tekniğin bir avantajı da zamanlayıcı sinyalinin her 20 dakikada bir kalkıp hareket etmeyi hatırlatmasıdır. Kesintilerle başa çıkmak için kendinizi 5 dakikalık bir mola ile ödüllendirin. Yine de başa çıkmakta zorlanıyorsanız profesyonel destek alarak bilişsel davranışçı psikoterapiler, tedaviler çok işe yarayacaktır."