Bel ağrısı için ameliyat şart değil

Gittikçe artan kuvvet kaybı varsa, tüm tedavilere rağmen şiddetli, uyutmayan ağrılar devam ediyorsa, bacakta incelme başladıysa bel fıtığı ameliyatı düşünülmelidir. 

Bel fıtığı nedeniyle ameliyat olmuş ancak bel ve bacağa vuran ağrıları geçmemiş hasta grubunu ifade etmek için başarısız bel cerrahisi olarak ifade edilmektedir. Bel ya da bacağa vuran ağrılardan yakınan ve kendisine bel fıtığı tanısı konup ameliyat edilen hastalarda şikayetlerin ameliyattan hemen sonra yada daha geç bir dönemde tekrarlaması olayıdır. Bel fıtığı nedeni ile ameliyat edilenlerin yüzde 15’inde görülebilmektedir. Bizler ağrı kliniklerinde çok karşılaştığımız bir durum olması nedeni ile bu yazımızı “Başarısız Bel Cerrahisi Sendromu”na ayırdık. Yazımızın amacı bilgilendirme yapmak ve bu konudan muzdarip olan vatandaşlarımıza kabaca bir yol haritası çıkarmaktır. 

KALÇADAN AŞAĞI YAYILIR 

Belde bulunan omurlarımızın arasında esnekliği sağlayan, bir anlamda amortisör görevi gören yastıkçıklar bulunur. Biz bunlara disk diyoruz. Herhangi bir nedenden dolayı bu disklerin yapısı bozularak baloncuk halinde çıkıntılar oluştururlar. Bu duruma bel fıtığı denir. Fıtıklar MR görüntülerine göre bazı tanımlamalar alır. Başlangıç döneminde olanlara bulging, daha büyük olanlarına protrüzyon, patlamış olanlarına ekstrüde disk, eğer parça kopması olmuşsase buna da sekestre disk tanımlaması yapılır. Bu fıtıklar genellikle tek tarflı olup, belden, kalçadan aşağı sağ veya sol ayağa vuran ağrı, karıncalanma, uyuşma ve de kuvvet kayıplarına neden olur. 

HAYAT KALİTESİNİ DÜŞÜRÜR 

Sıkışan sinir kendisini bize ağrı ile hissettirir. Bir anlamda ben tehdit altındayım haberiniz olsun ve elinizden ne geliyorsa yapın diye sinirin feryadıdır ağrı. Bel fıtığında da hayat kalitemizi, uykumuzu bozan bizi işimizden gücümüzden alıkoyan şey sinir ağrısıdır. Bel fıtığında bu sinir ağrısı nasıl oluşur ona bakalım. Omurlar arasıdaki disklerin herhangi bir nedenden dolayı bulundukları yerden sinirin geçtiği bölgeye doğru yaptıkları çıkıntılar (fıtıklar) ayağa giden sinirin üzerine basar, siniri sıkıştırır, sinirin mikro dolaşımı bozulur, sinir oksijensiz kalır şişerek şiddetli ağrılara neden olur. Bu durum fıtığın mekanik baskısı ile oluşur. Diğer ağrı oluşum mekanizması ise sıkışan oksijensiz kalan, dolaşımı bozulan sinirden, bölgeden vede diskin içinden ağrıya neden olucu kimyasal maddeler ortama salınır. Bu duruma da şimik (kimyasal) irritasyon diyoruz. Tedavi bu iki mekanizmayı düzetmeyi amaçlar: yani mekanik basıyı ortadan kaldırmak  ve kimyasal irritasyona engel olmak şeklindedir. 

SADECE YÜZDE BİRİ OPERASYON GEREKTİRİR 

Yapılan araştırmalarda bel fıtığı nedeni ile ameliyat olması zaruri olanların oranı yüzde 1.5'lar civarıdır. Ancak bir zamanlar ülkemizde bel fıtığından ameliyat olanların aranı yüzde 40'lar civarındaydı. 

PANİK OLMAYIN

Halkın bilinçlenmesi, ameliyat olanların arzu ettikleri oranda iyileşmemesi hatta daha kötü olmaları gibi faktörler insanımızın hemen ameliyat olmalısın yoksa felç olursun korkutmacasına eskisi gibi rağbet etmediklerini ortaya koymaktadır.  Şunu da belirtmekte yarar vardır: Bazı hassas kişiler kendilerinde bel ağrısı oluştuğunda hemen bir MR çektirmekte ve bu defa bende bel fıtığı varmış diye ortalığa düşmektedirler. Diğer yandan herhangi bir tedavi gördüklerinde doktorun görüşünü almadan kendi kafalarına göre yine MR çektirip raporuna bakarak yada başka bir hekime göstererek ; ya benim fıtığım olduğu gibi duruyor ne yapacağım şimdi gibi panik olmaktadırlar. 

ANATOMİK SORUN

Sokaktan geçen birine MR çektirirsek 10 kişiden 8-9 kişide fıtık ya da belin diğer anatomik oluşumunda sıkıntılar görülebilir. Bu demek değildir ki bunların kökten çözülmesi gerekir. Tıbbi bir tedaviye katılmak için o sıkıntının rahatsızlık oluşturması ya da fonksiyon bozukluğu yapması, yaşamınızı etkileyen ağrılara neden olması gerekmektedir. 

ŞİKAYETLER AZALMAYABİLİR

Ameliyat gerektiren koşulların varlığında hastalarda, şikayetlerin operasyondan hemen sonra ya da daha geç bir dönemde tekrarlaması mümkündür. Bel fıtığı nedeniyle ameliyat olanların yüzde 15’inde bu problem görülebilmektedir. 

Nedenlerine gelince: Eğer operasyondan hemen sonra hastanın daha önceden var olan şikayetleri aynen ya da artarak devam ediyorsa buna başarısız bel cerrahisi tanısı konur ve olası nedenleri şunlardır: 

- Konulan tanı yanlıştır 

- Hasta yanlışlıkla fıtık olan yer değil de başka bir mesafeden ameliyat edilmiştir 

Operasyon tekniği hatalı ya da eksiktir diye düşünmek gerekir. En sık karşılaşılan hususlardan birisi ameliyat bölgesinde granülasyon dokusu denilen yapışıklıkların meydana gelmesidir. Burada tanı ve ameliyat edilen yer doğrudur, cerrah iyi bir ameliyat yapmıştır ama sonuçta hastanın ameliyat bölgesi iyileşirken sinire yapışarak, sinir çevresini extra bir pıhtı yada doku sarmaktadır. Bazı bünyeler tekrar tekrar ameliyat olsalar da bu sorunla karşılaşırlar ve sonunda vidalı ameliyat olmak zorunda kalırlar. Bazan takılan bu vidaların da yararı olmamaktadır. Sorun hastanın kendi bünyesinden kaynaklanabilir.

ALTERNATİFLERİ DENEYİN

'Ameliyat olma aman felç olursun' korkutmacalarına kanmayın araştırıcı olun geçmeyen ağrılarınız olsun fıtıklarınız olsun tedavi edilebilir durumlardır. Aslında hiçbir tedavi görmeseniz de 6 haftada fıtığınız kendiliğinden iyileşebilir. Ağrılarınız oldu diye hemen gidip ameliyat olmayın. İlaçlar ve fizik tedavi yöntemleri ile sonuç alınamıyorsa girişimsel dediğimiz yöntemler devreye girmektedir. Ancak bu yöntemler deneyim ve beceri gerektiren yöntemlerdir. En basit ve etkili yöntem ozon ve lazer tedavisidir.  

BUNLARA DİKKAT 

Çok oturmayın ve ayakta kalmayın. Ağır kaldırmayın. Özellikle stresten uzak durun. 

Her gün bel kaslarınızı güçlendirici hafif egzersizler yapın. 

Bunların alışkanlık haline getirilmesi gerekir. Yukarıdaki kurallar göz önünde tutulduğunda sürekli yatın anlamı çıkarılmamalıdır. Demek istenen uzun süre aynı pozisyonda kalmayın. Yarım saat oturuyorsanız bir 5 dakika kalkıp dolaşın, yarım saat ayakta iseniz bir 5-10 dakika oturun anlamı kastedilmektedir. Bu kurallar önemlidir. Ameliyat olunsa bile fıtık yine ameliyat olan bölgeden aynen nüks edebilir. Fıtık ameliyatı oldum kurtuldum diye bir şey yoktur. Bel rahatsızlığı olanlar “kesin çözüm” peşinde koşmamalı, çünkü öyle bir şey yok, yaşamlarını kurallara uydururlarsa rahat ve sağlıklı günleri olur. 

Bel fıtığının ameliyatlık olabilmesi için gerekli koşullar şunlardır 

1- Gittikçe artan kuvvet kaybı 

2- Ağrının yayıldığı bacakta refleks kaybı 

3- Ayakta gittikçe incelmenin başlaması 

4- İdrar veya büyük abdestini tutamama gibi durumlardır.

Biz bunlara ilerleyici nörolojik defisit diyoruz. Kesin ameliyat denmesi için bu koşullardan en az biri yada bir kaçının tesbit edilmesi gereklidir. Bu temel soruna yaklaşım basit ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçların alımından, açık cerrahi ameliyatlara kadar giden bir süreci kapsar. Tüm tedavilere rağmen şiddetli, uyutmayan ağrılar devam ediyorsa, hasta ayağa kalkar kalkmaz yürüyemeyecek derecede ağrılar oluyorsa o zaman düşünülmelidir.