Dişeti hastalığı oluşmasına neden olan etmenler

Diş hastalıklarının ana nedeni bakteri plağı olmakla beraber, sigara, sistemik hastalıklar, ilaçlar, stres ve beslenme gibi diğer unsurlar da dişeti sağlığını etkileyebilir. Aynı zamanda genel vücut sistemini etkileyen hastalıkların veya durumların, dental tedaviler esnasında herhangi bir komplikasyon oluşturmamaları amacıyla da dikkatli davranılmalı ve diş hekimi konuyla ilgili muhakkak bilgilendirilmelidir. 

Sigara: Sigara bilinen genel zararlarının yanında periodontal hastalıkların görülme riskini de artırmaktadır.Yapılan çalışmalar, periodontal hastalık gelişiminde ve ilerlemesinde sigaranın çok önemli bir risk faktörü olabileceğini göstermektedir. Bu çalışmalarda, sigara içenlerde içmeyenlere kıyasla daha fazla diş taşı oluştuğu; sigara içenlerin daha derin ceplere sahip olduğu, kemik ve dişi destekleyen dokularda daha fazla kayıpları olduğu bildirilmiştir. Ayrıca sigaranın içindeki kimyasal maddelerden ve ısı etkisinden dolayı birçok olguda dişeti iltihabı belirtileri maskelenmektedir. Bu nedenle gerçekte iltihaplı olan dişeti kanamadığı için hasta çoğu zaman periodontal hastalığın ve diğer sorunların farkında değildir. 

Ergenlik, hamilelik ve menopoz: Bu özel dönemlerde hormonlarda meydana gelen değişimlerden dolayı vücuttaki pek çok dokuda olduğu gibi dişeti dokusunda da etkilenmeler meydana gelir ve bu durumda dokuların mikroorganizmalara karşı cevabı da daha fazla olur. Bu nedenle, bu dönemlerde bakteri plağını kontrol altında tutabilmek için günlük diş fırçalama ve diş ipi kullanımına ekstra özen göstermek çok büyük önem taşır. 

Sistemik hastalıklar: Diyabet gibi bazı sistemik hastalıklar ve bağışıklık sistemini etkileyen hastalıklar da periodontitisin şiddetini ve tedaviye verdiği yanıtı etkiler. Lösemi, AIDS gibi vücudun savunma sistemini etkileyen hastalıklar dişetlerinin durumunu daha kötü bir hale getirebilir. Kişilerin enfeksiyona çok açık olduğu durumlarda dişeti hastalığı genellikle çok daha şiddetlidir ve kontrol altına alınması daha güçtür. 

Diyabet: İnsülin hormonunun yokluğu, yetersizliği veya etkisizliği nedeniyle, hiperglisemiyle birlikte özel komplikasyonlara da yol açan bir hastalıktır. Diyabetik hastalarda ağızda görülen en tipik değişiklik, tükürük akış hızı ya da miktarında belirgin farklılık yaratmayacak ölçüde ortaya çıkan ağız kuruluğudur. Kontrolsüz diyabetiklerin ağızlarında kuruluk, yanma, tat duyu organı dil papillalarında kayıplar oluşabilir. Ayrıca diyabetiklerde kan şekeri yükseldiğinde dişeti oluklarındaki glikoz miktarı da iki misli artar. Böylece ağızdaki tükürük bezlerinde ve dişetinde glikozun artmasıyla ağızda yaşayan bakteri florası da olumsuz etkilenir. Diyabetli hastalarda enfeksiyon gelişme riski yüksektir. Bu nedenle periodontal hastalıklar daha kolay gelişebilir ve daha şiddetli yıkıma yol açabilir. Özellikle kontrol altında olmayan diyabette periodontal hastalığın şiddeti ve doku yıkımı daha da artmaktadır. Periodontal hastalığı olan bireylerde diyabetin alveoler kemik yıkımını hızlandıran ve şiddetlendiren bir etken olduğu gösterilmiştir. Diyabet, periodontal hastalık için bir risk faktörü olmakla birlikte, periodontal hastalık diyabetin bir komplikasyonu olarak kabul edilmektedir. Başka bir deyişle, diyabetli hastalarda periodontal hastalık oluşma riskinin ve hastalığın şiddetinin daha fazla olduğu bilinmektedir. Ayrıca diğer tüm enfeksiyonlarda olduğu gibi periodontal enfeksiyonun varlığı da, diyabetin metabolik kontrolünü zorlaştırmaktadır. Diyabetiklerde ağız bakımı normal şartlarda olması gerekenden daha fazla olmamalıdır. Hastaların ağız-diş bakımlarına özen göstermelerinin yanı sıra düzenli diş hekimi kontrolünde olmaları gerekir. Ağızda bir sorun ya da çok sayıda çürük dişler mevcutsa bu durum enfeksiyon odağı yaratarak kan şekerini yükseltebilir. Şiddetli ve yaygın ağız-diş sorunları bulunan diyabetin kontrol ve düzenlenmesinde güçlüklerle karşılaşılabilir. 

İlaçlar: Bazı ilaçlar dişetinde özel değişiklikler meydana getirerek ve ağız içi diğer dokuları etkileyerek ağız sağlığı üzerinde olumsuz etki gösterir. Bunlar; doğum kontrol hapları, anti depresanlar, bazı tansiyon-kalp ilaçları, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar, sara ilaçları, astım tedavisinde kullanılan ve kortizon içeren sprey formundaki bazı ilaçlar. Böyle bir durumda diş hekimi ve tıp doktoru konsültasyon yapmalıdır. Doğum kontrol hapları hamileliği taklit ederek ovülasyonu engelleyen sentetik progesteron ve östrojenlerdir. Doğum kontrol ilacı kullananlarda, dişetinde lokal iritanlara karşı abartılı bir cevap ortaya çıkar. Enflamasyon hafif bir şişlik ve kızarıklıktan ibaret olabileceği gibi, şiddetli bir tablo da söz konusu olabilir. Yapılan çalışmalar doğum kontrol ilacı kullanım süresi arttıkça klinik olarak iltihabın da arttığını ortaya koymaktadır. 

Stres: Stresin periodontal hastalık açısından da bir risk faktörü olduğu yapılan çalışmalarda ortaya konmuştur. Bu çalışmalar, stresin enfeksiyonlarla mücadeleyi zorlaştırdığını ve periodontal hastalığa yatkınlığı artırdığını göstermiştir. 

Yetersiz beslenme: Yetersiz ve kötü beslenme, vücudun bağışıklık sistemini olumsuz yönde etkileyerek enfeksiyonlarla mücadelesini zorlaştırır. Periodontal hastalıklar da ciddi enfeksiyonlardır. Yetersiz beslenme durumunda dişeti iltihabının şiddeti artabilmektedir.