Korku ve acı kontrolü

Soru: Bazı insanlar diş hekimliğinden neden korkuyor?
Cevap: İnsan korkuyla doğmaz. Korku ve sinir toplumsal, kişisel deneyimler ve medya etkisiyle (filmler, televizyon, haberler) gelişir. Haber ve magazin haberleri ayrıca karikatürler kişileri yanlış bilgilendirebilir ve kişinin sinir düzeyini arttırabilir. Doğru diş hekimi anlayış, sabır, nezaket ve kibar bir dokunuşla gergin, korkan bir hastayı korkusuz ve sadık bir hastaya çevirebilir. Yanlış bir hekim de olumsuz uyaranlarla hastanın korkularını tetikleyebilir. Korku kişinin kendi algı durumundan gelmektedir yani kişinin kendi geçmiş deneyimlerinin bugüne yansımasından kaynaklanmaktadır. Genel popülasyonun büyük bir kısmı diş tedavisini korkuları nedeniyle kabul etmemektedir.  En çok korkutan şeylerin ise döner alet sesi ve iğne olduğu bilinmektedir. Çoğu koltuğa oturduğunda çok korkuyor olabilir fakat diş hekimi dişi uyuşturunca rahatlatyıp uyumaya bile başlayabilir. İğneni çok da ağrılı bir şey olmadığını öğreneceklerdir. Eğer hasta her şeyden çok iğnenin oluşturacağı ağrıya odaklanırsa olayı olduğundan daha çok gözünde büyütecek ve olayı olduğundan daha tatsız bir hale getirebilir.
Soru: Korku, fobi ve anksiyete arasındaki fark nedir?
Cevap: Korku bir kişinin mevcut bir tehlik ya da korkuya karşı verdiği tepkidir. Anksiyete ise korkuya yakın bir duygusal durumdur fakat korkunun kaynağı sınırları belirsiz, tanmlanamayan ve hemen oluşmayan halidir. Fobi kişinin aşırı ya da gerçek tehlike seviyesinin oranına göre anlamsız, yoğun korkunun farklı özel bir şeklidir.
Soru:  Bir kişi diş hekimliği korkusunu nasıl yenebilir?
Cevap: Birçok çalışma en kritik faktörün hastanın inançları ve potansiyel tehlikeye karşı oluşturduğu kontrol olduğunu göstermiştir. Ancak hekim sözler ve hareketler aracılığıyla hastayı ikna edebilirse işlemi istediği zaman daha az ağrı ve kokulu hale getirebilir.  Eğer hasta tedavinin etkisiz olduğunu hissederse kontrolsüz ve yardım alamaış hissederek korkusunu tetikleyebilir. Bazı endişeli hastalar neyin yapıldığını neyi bekleyeceğini blmeye ihtiyaç duyar bilgi eksikliği korku yaratır. Diş hekimine güven duygusu geliştirerek korku içindeki bir hasta sadık ve kendini adamış bir hastaya dönüşebilir.
Soru: Bir kişi diş hekimi koltuğundayken korkusu ve anksiyetesiyle nasıl baş edebilir?
Cevap: Baş etme yeteneği rahatlama ve nefes almayı öğrenme yataneğini, faydalı dikkat dağıtma tekniklerini ve kontrolü ele alma üzerine sorular sormayı içermektedir.  Bazen mumlar, şelaleler, rahatlatıcı müzikler, TV, filmler vb. şeyler hastayı daha fazla rahatlatabilir. Ayrıca nitröz oksit (gülme gazı), ilaçlar (Valium, ambien, xanax vs.), damar yollarından verilen sedasyon ilaçları ve  güçlü uyuşturucu merhem sonrası yapılan ağrısız enjeksiyon ise diğer korku ve anksiyete kontrol yollarıdır. Tabi ki hekimin ve hastanın birbirini anlaması ve rahatlatması korku ve anksiyete kontrolünde en önemli faktördür.
Soru: Bir çocuğun büyüme çağında diş hekimi korkusu geliştirmesi nasıl engellenebilir?
Cevap: Diş hekimine olumlu bir bakış açısı geliştirme erken yaşta kişiyi yüreklendirmek ve ebeveyinlerle olumlu iletişimle gerçekleşir, hekiminin iletişim kurmak adına ağrısız bir işlem yapması, onlara saygıyla yaklaşması ve yapılacak olan tedavi konusunda hastaya fikrini sorması çok faydalı olacaktır. Çocuklara diş tedavi için 2 yaş gibi erken bir yaşta başlanmalıdır. Diş hekimi ziyaretlerini sihir gösterileri, balondan hayvanlarla, oyuncaklarla, dişleri sayarak, model dişleri fırçalayarak, dişlerini TV’de onlara göstererk, komik müzikler dinleterek ve onların sevdiği eğlence programlarını açarak eğlenceli hale getirmek faydalı olacaktır.   Bu çocuklar diş hekimi ile olumlu bir ilişki kuracak ve çocuk bi sonraki ziyareti dört gözle bekleyecektir. Sakın diş hekimini şeker yememesi ya da diş fırçalaması için tehdit unsuru olrak kullnmayın.Eğer diş hekimini kötü adam olarak lanse ederseniz bu durum yetişkinliklerini de etkileyecektir.
Soru: Diş tedavisinden uzak durmanın ne gibi sonuçları olacaktır?
Cevap: Eğer tedavi edilmezse çok küçük bir çürük bile çok ciddi hale gelebilir. Bazı insanlar ağrıları dayanılmaz hale gelene kadar diş hekimine gitmekten uzak dururlar çünkü tedavi esnasında duyacakları ağrıdan çok korkarlar. Bu ağrı korkusu kişinin diş problemi şiddetli hale gelene kadar diş hekiminden uzak durmasına neden olur, çoğu zaman diş hekimine acil olarak gitmek zorunda kalırlar. Bu noktada basit bir çürük büyüyerek kanal tedavisi ya da diş hekimine kadar giden ciddi işlemlere dönüşecektir. Ayrıca rutin diş kontrolleri ve diş eti tedavilerinden kaçınan kişiler çok şiddetli diş eti hastalıklarına kadar giden sorunlarla karşılaşabilirler, bu da diş eti çekilmesi kemik kaybı, dişlerin hareketine hatta dişlerin kaybına yol açabilir. Şişlik ve enfeksiyon göz ardı edilen bu küçük çürüklerin ve ufak diş eti sorunlarının sonucu olabilir. Ucuz ve basit işlemler, büyük ve masraflı uygulamalara dönüşerek daha sağlıklı ve iyi fonksiyona tekrar kavuşmak için tüm ağzın yeniden yapılması gerekecektir.