Avrupa nasıl değişti? 1755 Lizbon Depremi'nin izleri...

1 Kasım 1755 yılında saatler 09:40'ı gösterdiğinde Lizbon'da büyük bir deprem oldu. Tek bir bina bile ayakta kalmadı. Deprem bölgesinde pek çok insan öldü, binalar yıkıldı ve yangınlar çıktı. Lizbon depremi Avrupa'daki filozoflar arasında deprem çalışmalarını başlattı ve sismolojinin temelleri atıldı. Adeta Avrupa'nın kaderi değişti. İlk depremde ayakta kalan binalar artçılarla da sarsıldı. Ancak daha da çok çıkan yangınlarda yıkıldı. 60 bin ila 100 bin arasında can kaybı olan deprem hakkında tüm detaylar… İyi okumalar dileriz.

ABONE OL

Deprem bilimciler depremin büyüklüğünü 7.7 olarak tahmin ediyor. Depremin 3 buçuk ila 6 dakika sürdüğünü dile getiriliyor. 1755 depremi kronolojik olarak 1321 ve 1531 depremlerinden sonra Lizbon'u vuran üçüncü en büyük depremdi. Tahminlere göre deprem yüzünden Lizbon'da ölü sayısının 50 bin civarı olduğu düşünülüyor.

LİZBON DEPREMİ AVRUPA'YI DERİNDEN ETKİLEDİ

1755 depremi Portekiz'in içerisinde siyasi gerilimler yaşamasına, dışarıda ise imparatorluğun yapısının bozulmasına neden oldu. Olay Avrupa'yı o kadar çok derinden etkilemiştir ki filozoflar tarafından geniş çapta tartışılmış, depremin etkisi bilimsel olarak incelendiği için modern sismolojinin doğmasına neden oldu. Depremin etkisiyle şehirde yangınlar oldu ve ilk depremin şokundan kurtulanlar da bu yangınlarda yanarak hayatını kaybetti.

DEPREMİN ARDINDAN TSUNAMİ OLDU

Fas'tan İngiltere'ye, İspanya dahil depremin ardından oluşan tsunami yüzünden, kıyı şehirlerde de ne var ne yok yıkıldı. Bir sürü insan da boğularak yaşamını yitirdi.

İNSANLAR KİLİSELERİ SORGULADI

Özellikle, felaket sırasında 40 kiliseden 35'inin yıkılması, mahkumların ölmemesi gibi olaylar geride kalan insanların tanrıyı ve kiliseyi sorgulamasına sebep oldu.

HAFIZALARDAN SİLİNMEYEN SORU İŞARETİ

Bu deprem, tüm dünyanın hafızasına silinmesi mümkün olmayan bir soru işareti kazırken, elbette ki dönemin filozofları için de önemli bir çalışma alanı yarattı.

FİLOZOFLARDAN GÖRÜŞLER

Ünlü filozof Kant, Almanya'da sismoloji biliminin kurulmasına zemin hazırlayan, Lizbon depremi hakkında üç ayrı makale yayınlarken; yıkımdan etkilenen Rousseau, insanlar kırsal alanda daha geniş ve ferah şekilde yaşamalıdır diyerek, büyük ve kalabalık şehir fikrine şiddetle karşı çıkıyor.

AYDINLANMA ÇAĞI'NIN FİLOZOFLARI ARASINTA TARTIŞMA BAŞLATTI

Deprem Avrupa Aydınlanma Çağı'nın aydınları arasında da tartışma konusu oldu. Jean-Jacques Rousseau, depremin şiddetinin şehrin yakın çevresinde çok sayıda insanın yaşamasından kaynaklandığına inandığını öne sürdü.

İLK SİSTEMATİK GİRİŞİM

Kant, 1756'da depremlerin nedenlerine ilişkin bir teori öne attı. Kant'ın sıcak gazlarla dolu devasa mağaralardaki kaymaları içeren teorisi yanlış olsa da depremleri doğaüstü terimlerden çok doğal terimlerle açıklamaya yönelik ilk sistematik girişimlerden biriydi. Walter Benjamin'e göre, Kant'ın deprem üzerine ilk kitabı, Almanya'da sismoloji çalışmalarının başlangıcını temsil ediyor.

DEPREM PORTEKİZ SİYASETİNİ ETKİLEDİ

Deprem Portekiz siyasetini de önemli ölçüde etkiledi. Başbakan Sebastião José de Carvalho e Melo, diğer bir adıyla Pombal kralın gözdesiydi ancak aristokrasi onu bir toprak sahibinin sonradan görme oğlu olarak hor görüyordu.

SALGIN HASTALIK YAŞANMADI

Felakete rağmen Lizbon hiçbir salgın hastalık yaşamadı ve bir yıldan kısa bir süre içinde kısmen yeniden inşa edildi. Lizbon'un yeni merkezi bölgesi, bir grup mimar tarafından depremlere dayanacak şekilde tasarlandı. Doğal esnekliğe sahip ve depreme dayanıklı malzemeler kullanıldı. Pombal, ülkedeki her topluluğa gönderilen bir anket düzenleyerek sismoloji araştırmalarına da önemli bir katkı yaptı.

POMBAL ÜSTÜNLÜĞÜNÜ SAĞLAMLAŞTIRDI

Portekiz soylularının köklü muhalefetine rağmen Pombal, tarihin en ölümcül depremlerinden biri olan 1755 Lizbon depremini kararlı bir şekilde yöneterek üstünlüğünü sağlamlaştırdı; asayişi sağladı, yardım çalışmaları düzenledi ve başkentin Pombaline mimari tarzında yeniden inşasını sürdürdü.